Trong bối cảnh doanh nghiệp ngày càng đối mặt với yêu cầu phát triển bền vững, cụm từ “ESG” xuất hiện dày đặc trên các báo cáo và chiến lược đầu tư. Nhưng ESG là gì, và vì sao nó lại trở thành tiêu chí “vàng” trong đánh giá giá trị doanh nghiệp hiện đại? Bài viết này sẽ giúp bạn giải mã ESG, khám phá 3 trụ cột cốt lõi và lý do tại sao ESG không chỉ là xu hướng mà còn là lợi thế chiến lược dài hạn.
ESG là gì?
ESG là gì? ESG là viết tắt của Environmental, Social, and Governance – nghĩa là Môi trường, Xã hội và Quản trị. Đây là một bộ tiêu chuẩn dùng để đánh giá mức độ bền vững và tác động lâu dài của doanh nghiệp đối với cộng đồng và hành tinh. Thay vì chỉ tập trung vào lợi nhuận, ESG khuyến khích các doanh nghiệp chú trọng đến trách nhiệm môi trường, đạo đức xã hội và minh bạch trong quản trị.
Yếu tố “Environmental” liên quan đến cách doanh nghiệp quản lý tài nguyên thiên nhiên, khí thải và biến đổi khí hậu. “Social” phản ánh cách họ đối xử với người lao động, cộng đồng và các bên liên quan. “Governance” đề cập đến cơ cấu quản trị, tính minh bạch, đạo đức kinh doanh và chống tham nhũng.
Hiểu rõ ESG là gì không chỉ giúp doanh nghiệp nâng cao hình ảnh thương hiệu mà còn thu hút nhà đầu tư, tối ưu chi phí vận hành và giảm thiểu rủi ro dài hạn. Đây là chiến lược không thể thiếu trong hành trình phát triển bền vững.
Nguồn gốc của ESG
Khái niệm “ESG là gì?” bắt đầu được định hình vào đầu thế kỷ 21, trong bối cảnh ngày càng nhiều nhà đầu tư quan tâm đến các yếu tố phi tài chính như môi trường, trách nhiệm xã hội và quản trị doanh nghiệp. Cột mốc quan trọng là năm 2004, khi Liên Hợp Quốc công bố báo cáo “Who Cares Wins”. Báo cáo này do Kofi Annan khởi xướng, đã chính thức kêu gọi tích hợp ba yếu tố E (Environmental), S (Social) và G (Governance) vào chiến lược đầu tư nhằm thúc đẩy tăng trưởng bền vững.
Tiếp theo, năm 2006 đánh dấu sự ra đời của Nguyên tắc Đầu tư Có trách nhiệm (PRI), cũng dưới sự bảo trợ của Liên Hợp Quốc. Đây là nền tảng giúp ESG trở thành một bộ tiêu chí quốc tế, ảnh hưởng sâu rộng đến cách doanh nghiệp quản trị rủi ro, xây dựng uy tín thương hiệu và thu hút nhà đầu tư dài hạn. ESG từ đó không chỉ là xu hướng mà đã trở thành chiến lược phát triển tất yếu.
Vì sao ESG quan trọng với doanh nghiệp?
Không chỉ là một khái niệm xu hướng, ESG đang trở thành tiêu chí đánh giá chiến lược dài hạn và sức bền của doanh nghiệp trên thị trường toàn cầu. Việc tích hợp ESG vào hoạt động kinh doanh mang lại nhiều lợi ích thiết thực, đặc biệt trong bối cảnh các tiêu chuẩn phát triển bền vững và đạo đức doanh nghiệp ngày càng được đề cao:
- Tăng khả năng tiếp cận nguồn vốn: Nhà đầu tư ngày càng ưu tiên các công ty có định hướng ESG rõ ràng vì chúng cho thấy khả năng quản lý rủi ro, minh bạch tài chính và trách nhiệm với xã hội.
- Tuân thủ chuẩn mực toàn cầu: Các quy định như CSRD (Châu Âu) hay yêu cầu báo cáo khí hậu (Mỹ) đang tạo áp lực buộc doanh nghiệp tuân thủ các nguyên tắc bền vững và công bố tác động ESG một cách minh bạch.
- Tối ưu vận hành và giảm thiểu chi phí dài hạn: Doanh nghiệp chú trọng ESG thường chủ động cải thiện quy trình, tiết kiệm năng lượng, giảm phát thải carbon – từ đó nâng cao hiệu suất và giảm thiểu chi phí xử lý rủi ro môi trường.
- Nâng cao uy tín thương hiệu và lòng trung thành khách hàng: Người tiêu dùng hiện đại ưu tiên sản phẩm/dịch vụ từ các doanh nghiệp có trách nhiệm xã hội. ESG là yếu tố quan trọng giúp xây dựng hình ảnh doanh nghiệp bền vững và có đạo đức.
- Tạo dựng văn hóa doanh nghiệp tích cực: Các chính sách về điều kiện làm việc công bằng, đa dạng và hòa nhập góp phần thu hút và giữ chân nhân sự tài năng – một lợi thế cạnh tranh lâu dài.
Việc hiểu đúng ESG là gì và áp dụng linh hoạt các yếu tố môi trường, xã hội và quản trị sẽ giúp doanh nghiệp không chỉ thích ứng, mà còn dẫn đầu trong bối cảnh thay đổi nhanh chóng của thị trường toàn cầu.
3 Trụ cột trong bộ tiêu chuẩn ESG
E – Environmental – Môi trường
Khía cạnh môi trường trong ESG tập trung vào cách doanh nghiệp tác động và tương tác với tự nhiên, từ quản lý chất thải, khí thải carbon, sử dụng năng lượng tái tạo, đến bảo tồn tài nguyên thiên nhiên và giảm thiểu dấu chân sinh thái.
Trong bối cảnh biến đổi khí hậu ngày càng nghiêm trọng, việc doanh nghiệp chủ động xây dựng chiến lược thích ứng với rủi ro môi trường đã trở thành yêu cầu cấp thiết. Không chỉ để bảo vệ hành tinh, mà còn là cách để giảm thiểu chi phí dài hạn và tăng sức cạnh tranh trên thị trường. ESG giúp doanh nghiệp không còn xem thiệt hại môi trường là hệ quả tất yếu, mà biến các nỗ lực xanh hóa thành lợi thế chiến lược.
Các tổ chức đi đầu trong việc công bố chỉ số ESG thường chú trọng minh bạch hóa phát thải CO2, áp dụng công nghệ sạch và có kế hoạch trung hòa khí thải – tất cả đều phản ánh cam kết phát triển bền vững thực chất chứ không chỉ dừng ở việc “xanh hóa” hình ảnh.
S – Social – Xã hội
Trụ cột “Social” đánh giá cách doanh nghiệp đối xử với nhân sự, khách hàng, cộng đồng và các bên liên quan. Các yếu tố chính bao gồm: điều kiện làm việc an toàn, bình đẳng trong cơ hội nghề nghiệp, bảo vệ quyền lợi người lao động, chính sách đãi ngộ công bằng, cũng như mức độ đóng góp cho sự phát triển xã hội địa phương.
Một doanh nghiệp đáp ứng tốt tiêu chí xã hội không chỉ giảm thiểu rủi ro đạo đức và pháp lý, mà còn tạo dựng niềm tin và lòng trung thành từ cả khách hàng lẫn nhân viên. Trách nhiệm xã hội doanh nghiệp (CSR) – vốn từng được coi là hoạt động mang tính tự nguyện – giờ đây đã được tích hợp vào chiến lược kinh doanh thông qua ESG như một phần không thể tách rời của giá trị doanh nghiệp.
Ngoài ra, tiêu chí xã hội trong ESG còn mở rộng đến chuỗi cung ứng – yêu cầu doanh nghiệp đảm bảo đối tác, nhà cung cấp cũng tuân thủ tiêu chuẩn đạo đức và nhân quyền tương tự.
G – Governance – Quản trị doanh nghiệp
Governance là trụ cột định hình cách doanh nghiệp được lãnh đạo, vận hành và kiểm soát. Các nội dung trọng tâm bao gồm: cơ cấu hội đồng quản trị, sự minh bạch trong báo cáo tài chính, cơ chế giám sát nội bộ, phòng chống tham nhũng, cũng như sự đa dạng và công bằng trong quá trình ra quyết định.
Quản trị tốt đồng nghĩa với giảm thiểu xung đột lợi ích, tăng cường tính minh bạch, và củng cố niềm tin với nhà đầu tư – đặc biệt trong bối cảnh đầu tư có trách nhiệm (Responsible Investment) đang trở thành xu hướng toàn cầu.
Doanh nghiệp áp dụng nguyên tắc quản trị ESG hiệu quả thường có khả năng phản ứng linh hoạt trước khủng hoảng, thích nghi nhanh với các quy định mới, đồng thời duy trì được lợi thế cạnh tranh trong dài hạn.
So sánh ESG với CSR và phát triển bền vững
| Tiêu chí | ESG (Môi trường – Xã hội – Quản trị) | CSR (Trách nhiệm xã hội doanh nghiệp) | Phát triển bền vững |
|---|---|---|---|
| Khái niệm | Bộ tiêu chuẩn đánh giá tác động môi trường, xã hội và quản trị trong hoạt động doanh nghiệp | Các hoạt động doanh nghiệp thực hiện nhằm đảm bảo trách nhiệm với xã hội và cộng đồng | Mô hình phát triển cân bằng giữa kinh tế, xã hội và môi trường để đáp ứng nhu cầu hiện tại mà không làm ảnh hưởng đến tương lai |
| Phạm vi | Tập trung vào các chỉ số cụ thể, có thể đo lường và báo cáo minh bạch | Bao gồm các hoạt động đóng góp xã hội, thường mang tính thiện nguyện hoặc truyền thông | Mức độ tổng quát và rộng hơn, bao quát nhiều lĩnh vực xã hội, kinh tế và môi trường |
| Tính đo lường | Cao, dựa trên các chỉ số định lượng, chuẩn hóa (ESG rating) | Thường mang tính mô tả, chưa chuẩn hóa và khó đo lường chính xác | Rất rộng, khó lượng hóa cụ thể, cần nhiều chỉ số tổng hợp |
| Mục tiêu chính | Tối ưu hóa hiệu quả kinh doanh bền vững, giảm rủi ro và tăng giá trị dài hạn | Nâng cao hình ảnh, uy tín doanh nghiệp, tạo giá trị cộng đồng | Đảm bảo cân bằng phát triển bền vững trên toàn xã hội và hành tinh |
| Cách tiếp cận | Tích hợp ESG vào chiến lược, quản trị doanh nghiệp và đầu tư | Các chương trình xã hội, từ thiện, phát triển cộng đồng | Chính sách quốc gia, doanh nghiệp và xã hội chung tay phát triển |
Khung pháp lý về báo cáo ESG trên thế giới
Tại nhiều quốc gia, quy định về công bố thông tin ESG đang ngày càng được thắt chặt nhằm thúc đẩy sự minh bạch và trách nhiệm bền vững của doanh nghiệp.
Vương quốc Anh
Từ tháng 4/2022, Anh áp dụng hai đạo luật bắt buộc về báo cáo ESG, yêu cầu doanh nghiệp phải tích hợp các dữ liệu tài chính liên quan đến biến đổi khí hậu trong báo cáo chiến lược. Điều này giúp đảm bảo các bên liên quan có cái nhìn rõ ràng hơn về tác động môi trường và chiến lược ứng phó của công ty.
Liên minh châu Âu
Trước đây, Luật báo cáo phi tài chính (NFRD) quy định các công ty lớn phải tiết lộ thông tin ESG. Tuy nhiên, từ năm nay, NFRD được thay thế bằng Quy định Báo cáo Bền vững Doanh nghiệp (CSRD) mở rộng phạm vi áp dụng lên tới khoảng 50.000 doanh nghiệp hoạt động tại EU. CSRD nhằm tăng cường tính minh bạch và trách nhiệm xã hội, tạo điều kiện cho các nhà đầu tư có thêm cơ sở đánh giá bền vững.
Hoa Kỳ
Hiện nay, Mỹ chưa có quy định liên bang bắt buộc công bố thông tin ESG. Song, vào tháng 5 năm ngoái, Ủy ban Chứng khoán và Sàn giao dịch Mỹ (SEC) đã đề xuất sửa đổi quy định báo cáo nhằm thúc đẩy tính nhất quán và tin cậy trong việc công bố các yếu tố môi trường, xã hội và quản trị trong báo cáo doanh nghiệp. Động thái này được xem là bước chuẩn bị để có thể áp dụng các tiêu chuẩn ESG bắt buộc trong tương lai.
Định hướng đầu tư bền vững theo tiêu chuẩn ESG
Trong bối cảnh thị trường tài chính ngày càng chú trọng đến trách nhiệm xã hội và phát triển bền vững, đầu tư theo tiêu chuẩn ESG đã trở thành một xu hướng tất yếu. Đây không chỉ là phương thức chọn lựa các khoản đầu tư dựa trên tiềm năng lợi nhuận mà còn là cách để nhà đầu tư đánh giá mức độ cam kết của doanh nghiệp với các vấn đề môi trường, xã hội và quản trị công ty minh bạch.
Việc áp dụng tiêu chí ESG giúp nhà đầu tư nhận diện những doanh nghiệp có hoạt động kinh doanh bền vững, không gây tổn hại đến môi trường và xã hội, đồng thời duy trì các nguyên tắc quản trị hiệu quả, hạn chế rủi ro pháp lý và tranh chấp nội bộ. Chính vì thế, đầu tư theo chuẩn mực ESG không chỉ bảo vệ vốn mà còn mở ra cơ hội sinh lời ổn định trong dài hạn.
Thống kê cho thấy, đầu tư ESG đã tăng trưởng vượt bậc trong những năm qua. Từ năm 2005 đến 2020, quy mô các quỹ đầu tư theo ESG tăng tới 456%, phản ánh sự gia tăng đáng kể của nhà đầu tư quan tâm đến yếu tố bền vững. Theo McKinsey, tổng giá trị đầu tư toàn cầu vào lĩnh vực bền vững đã vượt mức 30.000 tỷ USD năm 2019, tăng hơn 68% so với năm 2014, đồng thời gấp 10 lần so với năm 2004.
Không chỉ dừng lại ở con số, các nghiên cứu chuyên sâu đều chỉ ra hiệu quả tích cực về mặt tài chính của các khoản đầu tư ESG. Fidelity đã chứng minh trong giai đoạn 1970-2014, hơn một nửa các khoản đầu tư ESG hoạt động tốt hơn nhiều so với thị trường chung, với tỷ lệ hiệu suất thấp chỉ chiếm 11%. Tương tự, Morningstar nhận thấy các quỹ đầu tư dựa trên tiêu chí ESG có sự ổn định cao hơn, với 77% quỹ vẫn duy trì hoạt động sau 10 năm, vượt xa tỷ lệ 46% của các quỹ truyền thống.
Bên cạnh đó, phân tích từ hơn 2.000 nghiên cứu do McKinsey tổng hợp cho thấy khoảng 70% khẳng định mối liên hệ tích cực giữa việc áp dụng ESG và kết quả kinh doanh. Nhiều tập đoàn lớn hiện nay đã công bố các báo cáo minh bạch về tiến trình và tác động ESG, minh chứng cho sự chuyển dịch mạnh mẽ của thị trường và nhận thức doanh nghiệp về vai trò then chốt của ESG trong phát triển bền vững.
Xu hướng ESG tại Việt Nam và Thế giới năm 2025
Năm 2025, xu hướng ESG không chỉ là cam kết đạo đức mà đã trở thành một phần không thể thiếu trong chiến lược phát triển bền vững của doanh nghiệp. Trước sức ép từ biến đổi khí hậu, quy định pháp lý và nhu cầu của người tiêu dùng thế hệ mới, ESG ngày càng được áp dụng rộng rãi cả ở Việt Nam và trên toàn cầu.
Trên thế giới, nhiều quốc gia như EU, Hàn Quốc, và Singapore đã yêu cầu báo cáo ESG bắt buộc đối với doanh nghiệp niêm yết hoặc có vốn đầu tư nước ngoài. Điều này phản ánh xu thế quản trị minh bạch và đầu tư có trách nhiệm (responsible investing), đặc biệt trong ngành tài chính, sản xuất và năng lượng tái tạo.
Tại Việt Nam, ESG đang trở thành tiêu chí sàng lọc quan trọng trong thu hút vốn FDI và hợp tác quốc tế. Các tập đoàn lớn như Vinamilk, FPT và Vingroup đã tích cực lồng ghép ESG vào chuỗi giá trị: Vinamilk đầu tư vào năng lượng mặt trời và phát triển nông nghiệp carbon thấp; FPT thúc đẩy chuyển đổi số bền vững; còn Vingroup tập trung vào xe điện và công nghệ xanh.
Ngoài ra, người tiêu dùng Việt, đặc biệt là thế hệ Millennials và Gen Z, ngày càng kỳ vọng thương hiệu hành động có trách nhiệm với xã hội và môi trường. Điều này buộc doanh nghiệp phải minh chứng giá trị ESG không chỉ trên giấy tờ mà cả trong vận hành thực tiễn.
Rào cản trong quá trình áp dụng ESG trong doanh nghiệp
Việc triển khai ESG – viết tắt của Environmental, Social, Governance – ngày càng trở thành ưu tiên trong chiến lược phát triển bền vững của doanh nghiệp. Tuy nhiên, hành trình tích hợp ba trụ cột ESG vào hoạt động kinh doanh không hề dễ dàng và vẫn tồn tại nhiều thách thức đáng kể.
Thiếu dữ liệu và công cụ đo lường hiệu quả ESG là một rào cản lớn. Nhiều doanh nghiệp, đặc biệt là doanh nghiệp vừa và nhỏ, chưa có đủ nguồn lực để thu thập, phân tích và báo cáo dữ liệu liên quan đến môi trường, xã hội và quản trị. Điều này khiến việc đánh giá hiệu suất ESG trở nên thiếu nhất quán, làm giảm tính minh bạch trong mắt nhà đầu tư có trách nhiệm, và ảnh hưởng đến khả năng tiếp cận vốn xanh hay các khoản vay ưu đãi.
Một vấn đề khác là mối lo ngại về tác động đến hiệu quả tài chính. Một số lãnh đạo doanh nghiệp cho rằng, việc theo đuổi các mục tiêu bền vững có thể làm tăng chi phí và ảnh hưởng đến lợi nhuận ngắn hạn. Điều này dễ dẫn đến tình trạng chậm chuyển đổi, đặc biệt trong các ngành chịu áp lực cạnh tranh cao hoặc bị định hướng bởi lợi nhuận ngắn hạn.
Ngoài ra, hiện tượng “greenwashing” – khi doanh nghiệp cố tình tạo hình ảnh ESG tích cực nhưng không có hành động thực chất – đang đặt ra thách thức niềm tin. Greenwashing không chỉ gây thiệt hại đến uy tín doanh nghiệp khi bị phát hiện, mà còn làm xói mòn niềm tin của nhà đầu tư tổ chức, người tiêu dùng và đối tác.
Như vậy, bài viết đã giúp ban giải đáp ESG là gì. Theo đó, ESG không còn là lựa chọn, mà là lộ trình tất yếu nếu doanh nghiệp muốn phát triển bền vững và vững vàng trước biến động. Đã đến lúc các nhà lãnh đạo đưa ESG vào chiến lược lõi, không chỉ để đáp ứng kỳ vọng xã hội, mà còn để mở ra cánh cửa tăng trưởng bền vững và khác biệt hóa trên thị trường. Đừng chỉ đứng ngoài cuộc chơi – hãy bắt đầu hành động từ hôm nay.