Trong bối cảnh phát triển bền vững đang trở thành ưu tiên toàn cầu, Việt Nam đã có bước tiến quan trọng khi chính thức ban hành tiêu chí môi trường và xác nhận dự án đầu tư thuộc danh mục phân loại xanh. Đây là công cụ giúp doanh nghiệp định hướng chiến lược đầu tư theo hướng thân thiện với môi trường, minh bạch và lâu dài. Bài viết sẽ phân tích sâu các tiêu chí mới, ý nghĩa và tác động thực tiễn đến các lĩnh vực kinh tế – xã hội.

Tiêu chí môi trường đối với dự án đầu tư thuộc danh mục phân loại xanh

Để được xác nhận là dự án đầu tư thuộc danh mục phân loại xanh, dự án cần thỏa mãn đồng thời hai điều kiện cốt lõi:

Phải tuân thủ đầy đủ quy trình môi trường theo quy định pháp luật, thông qua một trong các hình thức: có quyết định phê duyệt kết quả thẩm định ĐTM, giấy phép môi trường, hoặc đăng ký môi trường – trừ trường hợp được miễn.
Dự án cần thuộc nhóm ngành bảo vệ môi trường hoặc tạo ra lợi ích rõ rệt cho môi trường (giảm phát thải, tiết kiệm tài nguyên, ứng dụng công nghệ sạch…) theo danh mục quy định tại Phụ lục I Quyết định 21/2025/QĐ-TTg.

tiêu chí môi trường và xác nhận dự án đầu tư thuộc danh mục phân loại xanh

Cơ quan đủ điều kiện xác nhận dự án thuộc danh mục phân loại xanh

Việc xác nhận dự án đầu tư thuộc danh mục phân loại xanh hiện đã có khung pháp lý rõ ràng, nhằm đảm bảo lựa chọn đúng các chủ thể có thẩm quyền và năng lực chuyên môn cao, góp phần thực thi hiệu quả tiêu chí môi trường theo hướng phát triển bền vững.

Cụ thể, hai nhóm chủ thể được quyền xác nhận bao gồm:

1. Cơ quan nhà nước có thẩm quyền: Là các đơn vị được giao nhiệm vụ thẩm định hoặc phê duyệt báo cáo đánh giá tác động môi trường (ĐTM), hoặc cấp giấy phép môi trường theo Luật Bảo vệ môi trường. Đây là kênh xác nhận chính thống, đảm bảo tính pháp lý cao trong việc đánh giá dự án xanh.

2. Tổ chức xác nhận độc lập: Nhóm tổ chức này phải đáp ứng các điều kiện chặt chẽ:

Có tư cách pháp nhân rõ ràng và đăng ký hoạt động tại Việt Nam;
Hoạt động trong lĩnh vực đánh giá sự phù hợp hoặc kiểm toán môi trường;
Áp dụng hệ thống quản lý đạt chuẩn quốc gia hoặc quốc tế như ISO/IEC 17029:2020, ISAE 3000 hay các chuẩn mực dịch vụ đảm bảo khác theo quy định hiện hành.

Sự tham gia của các tổ chức xác nhận độc lập giúp tăng cường tính minh bạch, khách quan trong đánh giá dự án đầu tư xanh, đồng thời khuyến khích các doanh nghiệp tuân thủ đúng tiêu chí phân loại môi trường, hướng tới nền kinh tế xanh, phát thải thấp.

Quy định về xác nhận dự án đầu tư thuộc danh mục phân loại xanh

Hai hình thức xác nhận dự án đầu tư xanh: Cơ quan nhà nước & tổ chức độc lập

Theo quy định mới, tiêu chí môi trường và xác nhận dự án đầu tư thuộc danh mục phân loại xanh sẽ được áp dụng thông qua hai hình thức: xác nhận của cơ quan nhà nước có thẩm quyền hoặc xác nhận bởi tổ chức độc lập.

Với hình thức đầu tiên, chủ đầu tư có thể đề xuất xác nhận xanh đồng thời khi thực hiện các thủ tục môi trường như thẩm định báo cáo đánh giá tác động môi trường hoặc xin cấp giấy phép môi trường. Cơ quan nhà nước sẽ tích hợp nội dung xác nhận vào quyết định phê duyệt báo cáo hoặc giấy phép.

Trong khi đó, nếu lựa chọn tổ chức xác nhận độc lập, chủ đầu tư hoặc đơn vị phát hành trái phiếu xanh cần nộp hồ sơ để đơn vị này tiến hành thẩm định theo chuẩn mực chuyên môn riêng. Quy trình này phải đảm bảo tính độc lập, khách quan, đồng thời thống nhất rõ về thời hạn và chi phí.

Trách nhiệm và kiểm soát đối với quá trình xác nhận

Các tổ chức thực hiện xác nhận xanh – dù là cơ quan quản lý hay tổ chức độc lập – đều phải chịu trách nhiệm pháp lý về kết quả xác nhận. Điều này đặc biệt quan trọng trong bối cảnh ngày càng có nhiều dự án tiếp cận các chính sách ưu đãi tín dụng xanh hoặc phát hành trái phiếu xanh.

Ngoài ra, việc kiểm tra, giám sát và xử lý vi phạm liên quan đến hoạt động xác nhận sẽ tuân thủ chặt chẽ theo Luật Bảo vệ môi trường và các quy định pháp luật liên quan. Cơ chế này góp phần đảm bảo rằng chỉ những dự án thực sự đạt chuẩn môi trường mới được đưa vào danh mục phân loại xanh.

Thành phần hồ sơ đề nghị xác nhận dự án đầu tư thuộc danh mục phân loại xanh

Để đảm bảo tính minh bạch, thống nhất trong việc xác nhận dự án đầu tư thuộc danh mục phân loại xanh, Quyết định số 21/2025/QĐ-TTg quy định rõ các yêu cầu đối với hồ sơ đề nghị. Tùy theo thẩm quyền xác nhận – cơ quan nhà nước hoặc tổ chức xác nhận độc lập – thành phần hồ sơ có sự khác biệt, song đều phải làm rõ việc áp dụng tiêu chí môi trường trong dự án đầu tư.

1. Trường hợp xác nhận bởi cơ quan nhà nước:

Hồ sơ xác nhận được lồng ghép trong:

Đơn đề nghị thẩm định báo cáo Đánh giá tác động môi trường (ĐTM) hoặc cấp giấy phép môi trường;
Chương riêng trong ĐTM hoặc hồ sơ cấp phép môi trường, trình bày đầy đủ việc đáp ứng các tiêu chí môi trường nêu tại Phụ lục III của Quyết định số 21/2025/QĐ-TTg.

2. Trường hợp xác nhận bởi tổ chức độc lập:

Hồ sơ bao gồm:

Văn bản đề nghị xác nhận theo mẫu tại Phụ lục II;
Quyết định phê duyệt ĐTM, giấy phép môi trường hoặc đăng ký môi trường, tùy theo tính chất pháp lý của dự án;
Báo cáo thuyết minh chứng minh dự án đạt tiêu chí “xanh” nhằm phục vụ việc tiếp cận tín dụng xanh, trái phiếu xanh hoặc các ưu đãi chính sách môi trường.

Việc áp dụng tiêu chí môi trường và xác nhận dự án đầu tư thuộc danh mục phân loại xanh là chìa khóa để mở ra cơ hội tăng trưởng xanh và phát triển bền vững. Nếu bạn đang quan tâm đến định hướng đầu tư trong thời đại mới, đây chính là lúc cần hành động, tìm hiểu và chuyển đổi chiến lược cho phù hợp với xu thế.