Áp lực về môi trường, chi phí vận hành và trách nhiệm xã hội đang buộc doanh nghiệp phải thay đổi tư duy phát triển theo hướng dài hạn và có chiều sâu. Những tổ chức đi trước đã chứng minh rằng tăng trưởng không còn dựa vào khai thác tối đa tài nguyên, mà dựa vào khả năng tối ưu và tái tạo giá trị. Đó chính là nền tảng của phát triển bền vững trong kỷ nguyên kinh tế xanh hiện nay.

Phát triển bền vững là gì?

Phát triển bền vững được hiểu là mô hình tăng trưởng cân bằng giữa kinh tế, xã hội và môi trường, trong đó nhu cầu hiện tại được đáp ứng mà không làm suy giảm khả năng đáp ứng của các thế hệ tương lai. Cốt lõi của định nghĩa phát triển bền vững nằm ở việc tối ưu hóa tài nguyên, kiểm soát phát thải và bảo đảm công bằng xã hội, thay vì chạy theo tốc độ tăng trưởng ngắn hạn. Đây không còn là một lựa chọn, mà đã trở thành tiêu chuẩn chiến lược của nền kinh tế hiện đại.

Trong bối cảnh kinh tế carbon thấp, khái niệm “bền vững” không còn dừng lại ở việc giảm thiểu ô nhiễm, mà đã mở rộng thành hệ sinh thái tăng trưởng xanh toàn diện. Áp lực từ biến đổi khí hậu, cam kết phát thải ròng bằng 0, cùng kỳ vọng ngày càng cao từ nhà đầu tư và người tiêu dùng đã khiến phát triển bền vững chuyển dịch từ tư duy “giảm tác hại” sang “tạo giá trị tích cực”. Doanh nghiệp và quốc gia hiện đại không chỉ đo lường hiệu suất bằng lợi nhuận, mà còn bằng dấu chân carbon, vòng đời sản phẩm và tác động xã hội dài hạn.

Tầm quan trọng của phát triển bền vững

Phát triển bền vững không còn là xu hướng lựa chọn, mà đã trở thành nền tảng cốt lõi quyết định năng lực cạnh tranh và khả năng tồn tại của tổ chức, quốc gia và nền kinh tế. Khi tài nguyên thiên nhiên suy giảm, biến đổi khí hậu gia tăng và áp lực xã hội ngày càng lớn, mô hình tăng trưởng truyền thống bộc lộ nhiều giới hạn. Việc tích hợp tư duy bền vững giúp doanh nghiệp tối ưu chi phí, nâng cao uy tín thương hiệu và thích ứng tốt hơn trước rủi ro thị trường trong dài hạn.

Quan trọng hơn, phát triển bền vững tạo ra sự cân bằng giữa hiệu quả kinh tế, trách nhiệm xã hội và bảo vệ môi trường, từ đó hình thành nền kinh tế xanh – nơi tăng trưởng không đánh đổi bằng tài nguyên hay chất lượng sống.

Gia tăng năng lực cạnh tranh thông qua tối ưu hóa tài nguyên, giảm lãng phí và kiểm soát chi phí vận hành
Thúc đẩy đổi mới sáng tạo, chuyển đổi công nghệ và nâng cao hiệu suất sản xuất
Tạo nền tảng ổn định cho tăng trưởng dài hạn, hạn chế rủi ro về pháp lý, môi trường và danh tiếng
Nâng cao niềm tin của nhà đầu tư, đối tác và người tiêu dùng nhờ chiến lược phát triển có trách nhiệm
Góp phần xây dựng kinh tế tuần hoàn, giảm phát thải và bảo tồn tài nguyên cho thế hệ tương lai

3 trụ cột của phát triển bền vững

Phát triển bền vững về môi trường

Phát triển bền vững về môi trường là quá trình duy trì sự ổn định và khả năng tự phục hồi của hệ sinh thái, đảm bảo tài nguyên thiên nhiên được khai thác trong ngưỡng chịu tải của tự nhiên. Khác với mô hình tăng trưởng khai thác – tiêu thụ tuyến tính, trụ cột này hướng đến kinh tế tuần hoàn, hạn chế phát thải và bảo tồn đa dạng sinh học. Cốt lõi nằm ở việc chuyển đổi từ “khai thác tối đa” sang “tối ưu hóa vòng đời tài nguyên”.

Khi môi trường phát triển bền vững được bảo vệ đúng cách, con người hưởng lợi trực tiếp thông qua nguồn nước sạch, không khí lành mạnh, an ninh lương thực và khả năng chống chịu với biến đổi khí hậu. Điều này không chỉ nâng cao tuổi thọ, mà còn cải thiện chất lượng sống một cách bền vững, lâu dài và có tính hệ thống.

Phát triển bền vững về xã hội

Phát triển bền vững về xã hội không dừng lại ở khái niệm “công bằng”, mà tập trung vào việc xây dựng một xã hội có năng lực tự phát triển. Bình đẳng cơ hội được thể hiện qua khả năng tiếp cận giáo dục chất lượng, hệ thống y tế hiệu quả và mạng lưới an sinh đủ mạnh để không ai bị bỏ lại phía sau.

Khi giáo dục phát triển, xã hội hình thành lực lượng lao động có kỹ năng cao; khi y tế vững mạnh, năng suất lao động được duy trì ổn định; khi an sinh được đảm bảo, niềm tin xã hội tăng lên. Đây là yếu tố then chốt giúp cộng đồng thích nghi trước khủng hoảng, giảm bất ổn và tạo nền tảng cho tăng trưởng dài hạn.

Phát triển kinh tế bền vững trong kỷ nguyên ESG

Trong kỷ nguyên ESG, phát triển kinh tế bền vững không còn đo lường thuần túy bằng GDP, mà tập trung vào chất lượng tăng trưởng và mức độ tạo giá trị dài hạn. ESG đặt ra tiêu chuẩn mới cho doanh nghiệp và quốc gia: môi trường minh bạch, quản trị hiệu quả và trách nhiệm xã hội trở thành yếu tố quyết định khả năng tiếp cận vốn.

Tài chính xanh đóng vai trò “đòn bẩy”, điều hướng dòng vốn vào năng lượng tái tạo, hạ tầng ít phát thải và công nghệ sạch. Khi doanh nghiệp tích hợp ESG vào chiến lược cốt lõi, họ không chỉ giảm rủi ro pháp lý và danh tiếng, mà còn gia tăng sức cạnh tranh, tối ưu chi phí dài hạn và tạo nền móng vững chắc cho phát triển bền vững trong bối cảnh kinh tế toàn cầu chuyển dịch mạnh mẽ.

Năng lượng tái tạo và phát triển bền vững

Mối quan hệ giữa năng lượng tái tạo và phát triển bền vững không chỉ dừng lại ở việc giảm phát thải, mà còn tái cấu trúc mô hình tăng trưởng theo hướng hiệu quả – tự chủ – ít phụ thuộc tài nguyên hữu hạn. Khi nền kinh tế chuyển dịch sang nguồn năng lượng sạch, chi phí vận hành dài hạn giảm, hệ thống sản xuất ổn định hơn và năng lực cạnh tranh quốc gia được nâng cao một cách bền vững.

Chiến lược điện mặt trời tập trung vào mở rộng hạ tầng phân tán, tận dụng mái nhà công nghiệp và đô thị để tạo nguồn điện tại chỗ, giảm tải cho lưới truyền tải và hạn chế thất thoát năng lượng. Điện gió được ưu tiên theo hướng cụm hóa trang trại ngoài khơi, kết hợp công nghệ lưu trữ để đảm bảo tính liên tục của nguồn cung. Trong khi đó, hydrogen xanh được xác định là chiến lược dài hạn, đóng vai trò lưu trữ năng lượng quy mô lớn và thay thế nhiên liệu hóa thạch trong các ngành công nghiệp nặng.

Sự kết hợp giữa ba trụ cột này tạo nền tảng vững chắc cho phát triển bền vững, vừa thúc đẩy tăng trưởng xanh, vừa đảm bảo an ninh năng lượng và khả năng thích ứng dài hạn của nền kinh tế.

Biến đổi khí hậu và phát triển bền vững

Trong bối cảnh nhiệt độ toàn cầu gia tăng và tài nguyên thiên nhiên suy giảm, phát triển bền vững không còn là lựa chọn mà trở thành nền tảng chiến lược cho mọi cấu trúc tăng trưởng. Ngành biến đổi khí hậu và phát triển bền vững đang đóng vai trò trung tâm trong việc tái thiết mô hình kinh tế, từ sản xuất năng lượng, chuỗi cung ứng đến quản trị phát thải doanh nghiệp. Thay vì tập trung vào tăng trưởng ngắn hạn, các quốc gia và tập đoàn lớn đang chuyển dịch sang mô hình phát triển dài hạn, nơi hiệu quả môi trường, trách nhiệm xã hội và hiệu suất kinh tế được đo lường song song.

Các chính sách carbon ngày càng chặt chẽ thúc đẩy doanh nghiệp kiểm kê khí thải, xây dựng lộ trình trung hòa phát thải và tham gia thị trường tín chỉ carbon như một công cụ điều tiết chi phí môi trường. Cơ chế định giá carbon không chỉ tạo áp lực tuân thủ, mà còn mở ra cơ hội cạnh tranh mới cho những doanh nghiệp tiên phong trong đổi mới công nghệ sạch. Thực tiễn cho thấy, ngành biến đổi khí hậu và phát triển bền vững đang trở thành “hạ tầng vô hình” cho tăng trưởng xanh, giúp nền kinh tế vận hành hiệu quả hơn, minh bạch hơn và có khả năng chống chịu dài hạn trước rủi ro khí hậu.

Các mục tiêu phát triển bền vững SDGs

Các Mục tiêu Phát triển Bền vững (Sustainable Development Goals – SDGs) là khung chiến lược toàn cầu do Liên Hợp Quốc xây dựng nhằm định hướng các quốc gia giải quyết đồng thời bài toán tăng trưởng kinh tế, công bằng xã hội và bảo vệ môi trường. Không chỉ mang tính định hướng, SDGs còn đóng vai trò như “kim chỉ nam” giúp doanh nghiệp và chính phủ xây dựng chiến lược phát triển bền vững gắn với tăng trưởng xanh và hiệu quả dài hạn.

Các nhóm mục tiêu cốt lõi của hệ thống SDGs:

Xóa nghèo và thu hẹp bất bình đẳng kinh tế giữa các nhóm xã hội
Đảm bảo an ninh lương thực thông qua nông nghiệp bền vững và quản lý tài nguyên đất hiệu quả
Nâng cao chất lượng y tế, chăm sóc sức khỏe toàn dân và phòng ngừa dịch bệnh
Đảm bảo giáo dục chất lượng, học tập suốt đời và tiếp cận tri thức công bằng
Thúc đẩy bình đẳng giới, tăng quyền năng kinh tế – xã hội cho phụ nữ và trẻ em gái
Quản lý bền vững nguồn nước sạch và hệ thống vệ sinh môi trường
Phát triển năng lượng sạch, tái tạo và nâng cao hiệu quả sử dụng năng lượng
Thúc đẩy tăng trưởng kinh tế dài hạn, tạo việc làm bền vững và điều kiện lao động an toàn
Phát triển công nghiệp xanh, đổi mới sáng tạo và hạ tầng bền vững
Giảm bất bình đẳng trong và giữa các quốc gia
Xây dựng đô thị xanh, thông minh, an toàn và có khả năng chống chịu với biến đổi khí hậu
Thúc đẩy sản xuất và tiêu dùng có trách nhiệm, giảm phát thải và rác thải nhựa
Hành động ứng phó biến đổi khí hậu thông qua cắt giảm khí nhà kính và tăng khả năng thích ứng
Bảo tồn tài nguyên biển và hệ sinh thái đại dương
Bảo vệ hệ sinh thái trên cạn, ngăn chặn suy thoái rừng và sa mạc hóa
Thúc đẩy hòa bình, công lý và các thể chế hiệu quả
Tăng cường hợp tác toàn cầu để triển khai hiệu quả chương trình phát triển bền vững

Phát triển bền vững trên thế giới

Trên phạm vi thế giới, phát triển bền vững đã chuyển từ khẩu hiệu chính sách sang chiến lược cốt lõi trong tăng trưởng kinh tế, bảo vệ môi trường và ổn định xã hội. Các quốc gia không còn đo lường thành công bằng GDP thuần túy, mà dựa trên hiệu quả sử dụng tài nguyên, lượng phát thải carbon, năng lực thích ứng biến đổi khí hậu và chất lượng sống của người dân. Tuy nhiên, cách tiếp cận phát triển bền vững lại có sự khác biệt rõ rệt giữa các khu vực do điều kiện tự nhiên, trình độ công nghệ và ưu tiên phát triển.

Tại châu Âu, phát triển bền vững được xem là trụ cột trong chiến lược dài hạn của many quốc gia. Liên minh châu Âu đặt ra các chuẩn mực nghiêm ngặt về giảm phát thải, kinh tế tuần hoàn và chuyển đổi xanh trong công nghiệp. Các nước như Đức, Thụy Điển, Hà Lan tập trung vào năng lượng tái tạo, giao thông điện hóa và thiết kế đô thị thông minh, nhằm giảm phụ thuộc vào nhiên liệu hóa thạch và tối ưu hóa hiệu quả năng lượng trong mọi lĩnh vực.

Tại Bắc Mỹ, đặc biệt là Mỹ và Canada, phát triển bền vững gắn chặt với đổi mới công nghệ và mô hình kinh tế xanh. Khu vực này đẩy mạnh đầu tư vào công nghệ lưu trữ năng lượng, trí tuệ nhân tạo trong quản lý lưới điện và sản xuất sạch. Các tập đoàn lớn hướng mạnh sang tiêu chuẩn ESG, minh bạch hóa chuỗi cung ứng và giảm phát thải carbon trong sản xuất, đặc biệt trong các ngành công nghiệp nặng và logistics.

Ở khu vực châu Á – Thái Bình Dương, phát triển bền vững được triển khai linh hoạt hơn, kết hợp giữa tăng trưởng kinh tế nhanh và kiểm soát tác động môi trường. Nhật Bản và Hàn Quốc tiên phong trong công nghệ tiết kiệm năng lượng, thành phố thông minh và vật liệu xanh, trong khi Trung Quốc tập trung mạnh vào điện mặt trời, điện gió quy mô lớn và chuỗi cung ứng pin năng lượng. Các quốc gia Đông Nam Á ưu tiên mô hình kinh tế tuần hoàn, nông nghiệp bền vững và quản lý tài nguyên nước.

Tại châu Phi và Mỹ Latinh, phát triển bền vững chủ yếu tập trung vào tiếp cận năng lượng sạch cơ bản, phát triển hạ tầng xanh và đảm bảo an ninh lương thực. Nhiều quốc gia thúc đẩy điện mặt trời quy mô nhỏ, xử lý nước sạch và nông nghiệp chống chịu biến đổi khí hậu, nhằm cân bằng giữa tăng trưởng dân số nhanh và bảo vệ hệ sinh thái.

Nhìn chung, phát triển bền vững trên thế giới đang hình thành các “cực tăng trưởng xanh” theo khu vực, nơi công nghệ, chính sách và mô hình kinh tế được điều chỉnh linh hoạt để đáp ứng đồng thời mục tiêu tăng trưởng và bảo vệ hành tinh.

Tổng hợp các chính sách phát triển bền vững

Hệ thống chính sách về phát triển bền vững trên thế giới đang chuyển dịch mạnh từ định hướng sang hành động thực tiễn, tập trung vào giảm phát thải, sử dụng tài nguyên hiệu quả và đảm bảo tăng trưởng kinh tế đi đôi với bảo vệ môi trường. Trên phạm vi toàn cầu, Liên Hợp Quốc đã xây dựng Khung Mục tiêu Phát triển Bền vững (SDGs) đến năm 2030, làm nền tảng cho các quốc gia hoạch định chiến lược dài hạn. Song song đó, Liên minh châu Âu thúc đẩy Thỏa thuận Xanh châu Âu (European Green Deal), yêu cầu doanh nghiệp tuân thủ tiêu chuẩn môi trường, truy xuất nguồn gốc carbon và chuyển đổi sang mô hình kinh tế tuần hoàn.

Tại khu vực châu Á, nhiều quốc gia như Nhật Bản và Hàn Quốc đã triển khai chiến lược trung hòa carbon (Net Zero) với lộ trình rõ ràng về năng lượng tái tạo, giao thông xanh và sản xuất sạch hơn. Những chính sách này không chỉ điều chỉnh hành vi doanh nghiệp mà còn tạo áp lực tích cực lên chuỗi cung ứng toàn cầu, buộc các nhà sản xuất phải nâng cấp tiêu chuẩn xanh nếu muốn tham gia thị trường quốc tế.

Tại Việt Nam, phát triển bền vững được xác định là trụ cột trong Chiến lược quốc gia về tăng trưởng xanh giai đoạn 2021–2030, tầm nhìn 2050. Chính phủ ưu tiên hoàn thiện hành lang pháp lý về năng lượng tái tạo, quản lý phát thải và kinh tế tuần hoàn, đồng thời khuyến khích doanh nghiệp áp dụng tiêu chuẩn ESG. Cam kết đạt phát thải ròng bằng “0” vào năm 2050 đã thúc đẩy hàng loạt cơ chế hỗ trợ tài chính, tín dụng xanh và ưu đãi thuế cho các dự án xanh, tạo nền tảng pháp lý vững chắc để doanh nghiệp chuyển đổi mô hình tăng trưởng theo hướng hiệu quả dài hạn và ít phát thải.

Chỉ số phát triển bền vững là gì? Cách đo lường và ứng dụng

Chỉ số phát triển bền vững là hệ thống tiêu chí dùng để đánh giá mức độ cân bằng giữa ba trụ cột cốt lõi: kinh tế, môi trường và xã hội. Không chỉ dừng lại ở việc đo lường tốc độ tăng trưởng, các chỉ số này phản ánh chất lượng tăng trưởng thông qua hiệu quả sử dụng tài nguyên, mức phát thải, khả năng thích ứng biến đổi khí hậu và mức độ bao trùm xã hội.

Trên thế giới, bộ chỉ số phổ biến nhất là Chỉ số Mục tiêu Phát triển bền vững (SDGs Index) do Liên Hợp Quốc xây dựng. Hệ thống này gồm 17 mục tiêu và hơn 230 chỉ tiêu, tập trung vào các nhóm vấn đề then chốt như xóa nghèo, năng lượng sạch, sản xuất có trách nhiệm và hành động vì khí hậu. Bên cạnh đó, nhiều tổ chức quốc tế sử dụng bộ chỉ số ESG (Environmental – Social – Governance) để đánh giá mức độ bền vững của doanh nghiệp, giúp nhà đầu tư nhận diện rủi ro dài hạn và năng lực quản trị.

Tại Việt Nam, Bộ Kế hoạch và Đầu tư đã ban hành Bộ chỉ tiêu thống kê quốc gia về phát triển bền vững, tập trung vào các nhóm chỉ tiêu như cường độ phát thải khí nhà kính trên GDP, tỷ lệ sử dụng năng lượng tái tạo, tỷ lệ che phủ rừng, chất lượng nguồn nước và mức độ tiếp cận dịch vụ y tế – giáo dục. Đây là công cụ quan trọng giúp Chính phủ theo dõi tiến trình tăng trưởng xanh và điều chỉnh chính sách theo hướng hiệu quả hơn.

Về ứng dụng thực tiễn, các doanh nghiệp hiện nay sử dụng chỉ số phát triển bền vững để tối ưu chuỗi cung ứng, giảm chi phí vận hành dài hạn và nâng cao uy tín thương hiệu. Đồng thời, các địa phương dựa trên hệ thống chỉ số này để xây dựng quy hoạch đô thị xanh, quản lý tài nguyên hiệu quả và thu hút vốn đầu tư chất lượng cao. Nhờ đó, phát triển bền vững không còn là khái niệm chiến lược mà đã trở thành công cụ đo lường hiệu quả tăng trưởng trong thực tiễn.

Môi trường và phát triển bền vững

Trong kỷ nguyên công nghiệp hóa sâu rộng, mối quan hệ giữa môi trường và hoạt động kinh tế ngày càng trở nên khăng khít. Phát triển bền vững và bảo vệ môi trường không còn là lựa chọn mang tính đạo đức, mà đã trở thành chiến lược sống còn nhằm duy trì năng lực tăng trưởng dài hạn của quốc gia và doanh nghiệp. Khai thác tài nguyên quá mức, phát thải công nghiệp và suy giảm đa dạng sinh học đang tạo ra áp lực lớn lên hệ sinh thái, buộc mô hình tăng trưởng truyền thống phải chuyển dịch sang hướng xanh hóa.

Từ góc độ chiến lược, môi trường và phát triển bền vững cần được tích hợp ngay từ khâu quy hoạch, thiết kế sản xuất đến vận hành chuỗi cung ứng. Doanh nghiệp áp dụng công nghệ sạch, tiết kiệm năng lượng và quản trị chất thải tuần hoàn không chỉ giảm rủi ro pháp lý, mà còn nâng cao giá trị thương hiệu và khả năng cạnh tranh. Về dài hạn, bảo vệ môi trường chính là đầu tư vào “tài sản tự nhiên” – yếu tố quyết định sức chống chịu của nền kinh tế trước biến đổi khí hậu và khủng hoảng tài nguyên.

Các tiêu chí phát triển bền vững

Phát triển bền vững không chỉ là mục tiêu dài hạn mà còn là hệ thống tiêu chí giúp doanh nghiệp và địa phương đo lường hiệu quả tăng trưởng xanh. Các tiêu chuẩn này được xây dựng nhằm đảm bảo sự phát triển bền vững diễn ra hài hòa giữa kinh tế, môi trường và xã hội, từ đó tạo nền tảng cho năng lực cạnh tranh lâu dài, giảm rủi ro vận hành và tối ưu giá trị bền vững trong toàn bộ chuỗi hoạt động.

Bộ tiêu chí dành cho doanh nghiệp và địa phương:

Hiệu quả sử dụng tài nguyên: tỷ lệ tiết kiệm năng lượng, nước và nguyên liệu đầu vào.
Quản lý phát thải: kiểm soát khí nhà kính, nước thải và chất thải rắn theo chuẩn môi trường.
Phát triển kinh tế xanh: ưu tiên công nghệ sạch, mô hình tuần hoàn và sản xuất ít phát thải.
Trách nhiệm xã hội: đảm bảo quyền lợi người lao động, an toàn việc làm và đóng góp cho cộng đồng.
Quản trị minh bạch: công khai thông tin, tuân thủ pháp luật và chuẩn mực đạo đức.
Đổi mới sáng tạo: đầu tư R&D, ứng dụng giải pháp số để nâng cao hiệu suất vận hành.

Những tiêu chí này giúp tổ chức chuẩn hóa chiến lược, nâng cao năng lực thích ứng và hiện thực hóa phát triển bền vững một cách thực chất, bền vững và có thể đo lường.

Mục tiêu của phát triển bền vững trong bối cảnh Việt Nam

Trong bối cảnh hội nhập sâu rộng và áp lực gia tăng từ biến đổi khí hậu, phát triển bền vững tại Việt Nam được xác định là nền tảng để cân bằng giữa tăng trưởng kinh tế, ổn định xã hội và bảo vệ môi trường. Trọng tâm hiện nay là chuyển đổi mô hình tăng trưởng theo chiều sâu, giảm phụ thuộc vào tài nguyên thô, gia tăng hàm lượng công nghệ và đổi mới sáng tạo trong sản xuất. Song song đó, Việt Nam chú trọng nâng cao chất lượng nguồn nhân lực, phát triển hạ tầng xanh và thúc đẩy kinh tế tuần hoàn nhằm tối ưu hiệu quả sử dụng tài nguyên.

Giai đoạn 2025–2035 đánh dấu bước chuyển quan trọng trong việc hiện thực hóa mục tiêu phát triển bền vững của Việt Nam theo hướng thực chất và đo lường được. Các mục tiêu phát triển bền vững của Việt Nam tập trung vào ba trụ cột chính: tăng trưởng xanh gắn với giảm phát thải, bảo đảm an sinh xã hội đồng đều giữa các vùng miền và nâng cao năng lực quản trị quốc gia. Việc lồng ghép mục tiêu phát triển bền vững của Việt Nam vào chiến lược ngành và địa phương không chỉ nâng cao hiệu quả điều hành mà còn tạo nền tảng dài hạn cho tăng trưởng ổn định, thích ứng linh hoạt với biến động toàn cầu.

Hãy bắt đầu xây dựng chiến lược phát triển bền vững từ hôm nay để tạo ra lợi thế cạnh tranh lâu dài. Chủ động hành động ngay để đưa doanh nghiệp của bạn bước vào hành trình tăng trưởng xanh một cách bền vững và hiệu quả hơn mỗi ngày.