Việt Nam đang đứng trước ngã rẽ của khủng hoảng khí hậu và áp lực chuyển đổi xanh toàn cầu dồn dập. Chính phủ cần hành động mạnh mẽ để bảo vệ môi trường, bảo đảm tương lai bền vững cho các thế hệ sau. Trong bước đi đó, Nghị định 119/2025/NĐ-CP được ban hành để hoàn thiện khung pháp lý, hỗ trợ mục tiêu giảm phát thải trong nước.

Ngày 09/6/2025, Chính phủ ban hành Nghị định 119/2025/NĐ-CP, chính thức sửa đổi, bổ sung Nghị định 06/2022/NĐ-CP nhằm hoàn thiện khung pháp lý về giảm nhẹ phát thải khí nhà kính và bảo vệ tầng ô-dôn. Quy định mới có hiệu lực từ ngày 01/8/2025, đánh dấu bước chuyển quan trọng trong chiến lược hiện thực hóa cam kết giảm phát thải và tiến tới mục tiêu Net Zero của Việt Nam. Điểm cốt lõi của nghị định là mở rộng đối tượng áp dụng, chuẩn hóa cách thức thực hiện và tăng tính liên thông giữa chính sách môi trường và mục tiêu phát triển bền vững.

Theo nội dung sửa đổi tại Điều 1, Nghị định 119/2025/NĐ-CP đã điều chỉnh Điều 2 của Nghị định 06/2022, xác lập rõ hơn phạm vi đối tượng chịu sự điều chỉnh. Kể từ 01/8/2025, các nhóm đối tượng sau bắt buộc tuân thủ:

Tổ chức, cá nhân có hoạt động phát thải khí nhà kính, tham gia các chương trình giảm nhẹ và hấp thụ khí nhà kính;
Đơn vị tham gia tổ chức, vận hành thị trường các-bon, thực hiện các cơ chế trao đổi, bù trừ tín chỉ các-bon trong nước và quốc tế;
Tổ chức, cá nhân tham gia sản xuất, nhập khẩu, xuất khẩu, tiêu thụ và xử lý các chất làm suy giảm tầng ô-dôn và các khí nhà kính được kiểm soát theo Nghị định thư Montreal.

Việc mở rộng đối tượng chịu điều chỉnh cho thấy định hướng quản lý không còn bó hẹp trong phạm vi cơ sở phát thải lớn, mà đã dịch chuyển theo hướng bao quát toàn bộ chuỗi hoạt động phát thải, từ sản xuất, lưu thông đến xử lý cuối vòng đời.

Một điểm thay đổi trọng yếu khác của Nghị định 119/2025/NĐ-CP nằm ở việc sửa đổi điểm b khoản 4 Điều 7, liên quan trực tiếp đến lộ trình và phương thức giảm nhẹ phát thải khí nhà kính. Trong giai đoạn 2025–2030, cơ sở được phân bổ hạn ngạch phát thải buộc phải xây dựng và triển khai các biện pháp giảm phát thải tương thích với hạn ngạch được giao. Điều này chuyển dịch tư duy từ “tuân thủ hình thức” sang “tuân thủ thực chất”, lấy hiệu quả giảm phát thải làm thước đo trung tâm.

Đối với các cơ sở chưa được phân bổ hạn ngạch, Nghị định 119/2025/NĐ-CP yêu cầu xây dựng và thực hiện kế hoạch giảm nhẹ phát thải khí nhà kính cấp cơ sở theo Điều 13, bảo đảm thống nhất với kế hoạch giảm phát thải cấp lĩnh vực. Cách tiếp cận này tạo nên một cấu trúc quản lý theo tầng, trong đó mỗi cơ sở trở thành một mắt xích trực tiếp trong lộ trình thực hiện cam kết Net Zero quốc gia thay vì chỉ đóng vai trò thụ động.

So với Nghị định 06/2022, Nghị định 119/2025/NĐ-CP đã bổ sung nguyên tắc tổ chức thực hiện tại Điều 4 theo hướng tiếp cận “đồng lợi ích”. Theo đó, hoạt động giảm phát thải khí nhà kính phải đồng thời bảo đảm các mục tiêu phát triển kinh tế – xã hội, không làm gia tăng bất bình đẳng giữa các nhóm chủ thể, đồng thời phân bổ trách nhiệm công bằng giữa Nhà nước, doanh nghiệp và cộng đồng. Đây là bước tiến quan trọng về tư duy lập pháp, đưa chính sách khí hậu tiệm cận hơn với các chuẩn mực quốc tế.

Nghị định 119/2025/NĐ-CP cũng làm rõ cơ chế kiểm kê khí nhà kính, quy chuẩn hóa quy trình xây dựng, thẩm định và phê duyệt kế hoạch giảm phát thải. Việc chuẩn hóa này giúp nâng cao tính minh bạch dữ liệu, tạo nền tảng kỹ thuật cho vận hành thị trường các-bon trong tương lai, đồng thời tăng khả năng kết nối với các cơ chế quốc tế về tín chỉ các-bon.

Tổng thể, Nghị định 119/2025/NĐ-CP là sự tái cấu trúc tư duy quản lý phát thải, chuyển từ cơ chế khuyến khích sang cơ chế ràng buộc có lộ trình, lấy mục tiêu Net Zero làm định hướng xuyên suốt cho cả khu vực công và tư nhân. Với nghị định mới, mỗi tổ chức, doanh nghiệp và cá nhân đều có cơ hội đóng góp vào nỗ lực giảm nhẹ phát thải khí nhà kính.